Czy arteterapia działa? Przegląd badań i opinii specjalistów

Współczesna psychoterapia coraz częściej sięga po nieszablonowe metody wsparcia emocjonalnego i leczenia. Jedną z nich jest arteterapia – forma terapii wykorzystująca ekspresję twórczą jako narzędzie do lepszego poznania siebie, przepracowania trudnych emocji czy radzenia sobie z traumami. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie tym podejściem zarówno wśród specjalistów, jak i pacjentów. Czy jednak arteterapia rzeczywiście działa? Odpowiedź na to pytanie warto oprzeć na dowodach naukowych i opiniach praktyków.

Czym jest arteterapia i jak działa?

Arteterapia opiera się na założeniu, że proces tworzenia może wspomagać zdrowie psychiczne. W praktyce oznacza to wykorzystywanie różnych form sztuki – rysunku, malarstwa, rzeźby, kolażu, a także muzyki, teatru czy ruchu – w celach terapeutycznych. Nie chodzi tu o ocenę artystyczną dzieł, ale o to, co wyrażają one o wewnętrznym świecie pacjenta.

Już w pierwszych etapach terapii wiele osób sięga po terapeutyczne karty pracy PDF – narzędzie pomocne w wyrażaniu emocji, skojarzeń i przemyśleń trudnych do ubrania w słowa. Proces twórczy działa kojąco na układ nerwowy i umożliwia bezpieczne „dotknięcie” emocji, które stały się problematyczne.

Dowody naukowe: co mówią badania?

Choć arteterapia wciąż bywa traktowana jako alternatywa dla „klasycznych” metod terapeutycznych, coraz więcej badań potwierdza jej skuteczność. Na przykład badania przeprowadzone wśród pacjentów onkologicznych wykazały, że zajęcia arteterapeutyczne zmniejszają poziom lęku, poprawiają nastrój i pomagają wyrazić emocje związane z chorobą. 

Z kolei w terapii osób po traumach (np. wojennych, związanych z przemocą czy stratą) arteterapia pozwala na powolne oswajanie bolesnych wspomnień. Warto dodać, że placówką, w której stosuje się autorskie programy pracy twórczej, dostosowane do indywidualnych potrzeb uczestników jest SensArte Centrum Arteterapii. Jest to jedno z miejsc, gdzie można profesjonalnie skorzystać z metody arteterapii. 

Zdanie specjalistów: praktyka mówi sama za siebie

Psycholodzy i terapeuci podkreślają, że arteterapia może być niezwykle pomocna jako element wspomagający terapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną czy systemową. Nie zastępuje ona tradycyjnej terapii, ale skutecznie ją uzupełnia, zwłaszcza tam, gdzie słowa nie wystarczają.

Wielu specjalistów zwraca uwagę, że pacjenci dzięki arteterapii szybciej docierają do głębokich emocji, budują świadomość ciała i uczą się regulować napięcie. Co ważne, forma pracy twórczej dostosowywana jest do potrzeb uczestnika – nie trzeba mieć żadnych zdolności artystycznych, by skorzystać z jej dobrodziejstw.

Zastosowanie w różnych grupach wiekowych i problemowych

Arteterapia sprawdza się zarówno w pracy z dziećmi, jak i osobami dorosłymi czy seniorami. U dzieci wspiera rozwój emocjonalny i pomaga w rozwoju komunikacji niewerbalnej. W przypadku dorosłych – daje narzędzia do radzenia sobie ze stresem, depresją czy wypaleniem zawodowym.

W grupach szczególnego ryzyka, jak osoby po przeżyciach traumatycznych czy zmagające się z uzależnieniami, arteterapia może być mostem łączącym świat zewnętrzny z tym, co wewnątrz – często poranione, zablokowane, zagubione.

Podsumowanie: czy warto spróbować arteterapii?

Zarówno naukowe dowody, jak i praktyka kliniczna pokazują, że arteterapia może być skutecznym narzędziem wsparcia emocjonalnego. Choć nie zastępuje tradycyjnych metod leczenia, jest cennym uzupełnieniem procesu terapeutycznego. Działa nie tylko na poziomie emocjonalnym, ale i somatycznym – pomagając wyciszyć ciało, zredukować napięcie i wzmocnić poczucie sprawczości.

Dla osób, które szukają alternatywnych lub wspierających metod pracy nad sobą, arteterapia stanowi propozycję godną rozważenia – zwłaszcza jeśli prowadzona jest przez doświadczonych specjalistów.